WIBOR został stworzony w 1991 roku, po wprowadzeniu reformy gospodarczej w Polsce, gdy kraj zaczął przekształcać swoją gospodarkę z systemu centralnie planowanego na wolnorynkowy. WIBOR został wzorowany na podobnych wskaźnikach stosowanych na rynkach międzynarodowych, takich jak LIBOR (London Interbank Offered Rate).

Głównym celem WIBOR-u było zapewnienie wskaźnika, który służyłby jako punkt odniesienia dla transakcji na polskim rynku międzybankowym i jako benchmark dla produktów finansowych. Stworzenie WIBOR-u było częścią szerszych działań mających na celu modernizację sektora bankowego w Polsce.

W pierwszym okresie za obliczanie i publikację stóp referencyjnych WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) odpowiedzialna była ACI Polska. Była to organizacja zrzeszająca specjalistów z rynku finansowego, która, oprócz swojej podstawowej działalności związanej z edukacją i profesjonalizacją rynku, miała również zadanie ustalania i publikowania stóp WIBOR.

 

ACI Polska zajmowała się procesem zbierania danych od banków uczestniczących w ustalaniu WIBOR-u oraz obliczaniem średniej stóp oferowanych przez te banki na rynku międzybankowym. Organizacja ta działała w oparciu o określone standardy i zasady, ale jednocześnie podlegała krytyce za potencjalne ryzyko manipulacji oraz brak przejrzystości w procesie obliczania stóp referencyjnych. (dane za http://www.acipolska.pl/index.php/wibor.html).

W 2016 roku doszło do zmiany podmiotu odpowiedzialnego za WIBOR, kiedy to GPW Benchmark, spółka należąca do Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, przejęła obowiązki związane z obliczaniem i publikacją WIBOR-u. Zmiana ta była częściowo odpowiedzią na ogólnoświatową potrzebę poprawy przejrzystości i niezależności procesu ustalania stóp referencyjnych, co wynikało z serii skandali i manipulacji, które dotknęły rynki finansowe, w tym rynek LIBOR w Wielkiej Brytanii.

Początkowo WIBOR był obliczany jako średnia arytmetyczna stóp procentowych podawanych przez wybrane banki działające na polskim rynku międzybankowym. Banki te zgłaszały stopy, po których były gotowe pożyczyć lub pożyczyć środki innym bankom. Wskaźnik był publikowany dla różnych okresów, takich jak 1 tydzień, 1 miesiąc, 3 miesiące, 6 miesięcy i 1 rok.

GPW Benchmark wprowadził bardziej rygorystyczne standardy i metody obliczania stóp referencyjnych, mając na celu zapewnienie większej uczciwości i przejrzystości w procesie ustalania WIBOR-u. To przeniesienie odpowiedzialności miało również na celu zapewnienie większej niezależności instytucji zajmującej się obliczaniem stóp referencyjnych, co jest kluczowe dla zaufania do rynków finansowych i instrumentów opartych na tych stopach.

Kryzys finansowy z lat 2007-2008 rzucił światło na wiele problemów związanych z funkcjonowaniem indeksów stóp procentowych, w tym WIBOR (Warszawski Indeks Stóp Procentowych). Chociaż WIBOR zachował swoją stabilność w czasie kryzysu w porównaniu z innymi indeksami, takimi jak LIBOR i EURIBOR, nie był wolny od problemów związanych z manipulacjami i nieprawidłowościami.

WIBOR, będący kluczowym wskaźnikiem dla polskiego rynku finansowego, wywierał doniosły wpływ na kształtowanie wysokości kosztów zaciąganych na krajowym rynku pożyczek międzybankowych. W przeciwieństwie do LIBOR i EURIBOR, które były ustalane na podstawie hipotetycznych kosztów finansowania, WIBOR w tamtym czasie opierał się na rzeczywistych danych z rynku międzybankowego. Mimo to, kryzys finansowy ukazał potencjalne słabości tej konstrukcji, szczególnie jeśli chodzi o przejrzystość i podatność na manipulacje. Chodzi ogólnie rzecz biorąc o to, że wskaźnik ten był ustalany przez panelistów (przedstawicieli banków biorące udział w ustalaniu WIBORu), co oznaczało, że potencjalne realnym stawał się konflikt interesów pomiędzy podmiotami wpływającymi na wysokość wskaźnika, oraz odbiorcami tego wskaźnika w szerokim znaczeniu, w tym także pożyczkobiorcami, kredytobiorcami itp..

Aby przeciwdziałać tym problemom, na poziomie międzynarodowym podjęto szereg działań mających na celu poprawę przejrzystości i odpowiedzialności w ustalaniu wskaźników. Brytyjski nadzór finansowy (FSA) przeprowadził kompleksową analizę problemów związanych z LIBOR-em, co doprowadziło do wprowadzenia nowych regulacji w 2013 roku, które nadzorowały proces ustalania tych indeksów. Europejski Urząd Nadzoru Papierów Wartościowych i Rynków (ESMA) oraz Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) również wdrożyły nowe zasady mające na celu zwiększenie wiarygodności i przejrzystości wskaźników finansowych.

Ostatecznie na poziomie unijnym prace naprawcze zakończyły sie poprzez wprowadzenie regulacji dotyczącej wskaźników finansowych, czyli rozporządzenia Parlamentu i Rady (UE) nr 2016/1011 w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych (Rozporządzenie BMR). W ramach tych nowych unijnych regulkacji wprowadzono wymóg stosowania przez banki wskaźnika referencyjnego opracowanego przez Administratora prowadzącego działalność na podstawie zezwolenia udzielonego przez właściwy organ nadzoru.  W Polsce administratorem wskaźnika stała się spółka GPW Benchmark, która obecnie musi spełniać szereg wymogów prawnych i proceduralnych, a przede wszystkim zaczęła podlegać pod nadzór sprawowany przez Komisję Nadzoru Finansowego, a więc organ stricte państwowy. Procedury wewnętrzne administratora oraz zewnętrzne organu nadzowrczego mają na celu zapobieganie i wykrywanie manipulacjom wskaźnikiem WIBOR, a przez to mają chronić WIBOR przed fałszowaniem danych wpływających na wysokość wskaźnika. Te kroki były niezbędne, aby odbudować zaufanie do indeksów stóp procentowych po kryzysie finansowym.

Za sobą zatem mamy akcję naprawczą, ale zatem co się stało, co z WIBORem było nie tak. Bankowcy dzisiaj twierdzą, że nie było żadnych problemów z WIBORem, a jego reforma była konieczna, tylko dlatego, żeby WIBOR był jeszcze lepszy. Tak generalnie brzmią głosy bankowców i osób, które na myśl o kwestionowaniu WIBORU sprzed reformy dostają białej gorączki.

Nie dajemy jednak wiary tym zapewnieniom i w naszej pracy pokazujemy ścieżki zmierzające do tego, aby kwestionować klauzule WIBOR zawarte w umowach kredytów bankowych. Nawet po roku 2016 umowy kredytów bankowych zawierały cały czas klauzule WIBOR, które naszym zdaniem mozna kwestionować. Były one bowiem tak skonsytuowane, że nie można było będąc konsumentem ocenić wysokości przyszłego zobowiązania względem banku, ani też nie było możliwości zapoznania się z mechanizmem, od którego wysokość przyszłych zobowiązań konsumenckich miałaby zależeć.